مهم‌ترین نکات طراحی داخلی مسجد مدرن و نمازخانه

طراحی و ساخت مسجد از اولین مسجد مسلمانان تا به امروز، بسیار تغییر کرده و از حالت مستطیل و صحنی ساده به بناهایی باشکوه و شاخص در شهرها تبدیل شده است. پس از سبک‌های ایرانی،‌ دمشقی و عثمانی در طراحی مساجد، سبک‌های جدید روی کار آمدند و طراحی داخلی مسجد مدرن را شکل دادند.

در طراحی داخلی مسجد مدرن و نمازخانه، دیگر خبری از گنبدهای طاقی نیست و کمتر از کاشی‌های هفت‌رنگ دوره صفوی استفاده می‌کنند. در این مقاله، با اصول طراحی داخلی مسجد مدرن و نمازخانه آشنا می‌شوید تا به‌عنوان یک دانشجوی معماری یا مخاطب، درک بهتری از فضای عبادت و معنوی مسجد با سبک مدرن داشته باشید.

توجه به مکان قبله و محراب؛ مهم‌ترین نکته در طراحی مسجد مدرن

در طراحی مسجد مدرن مانند سایر مساجد ایرانی، محل قبله بسیار اهمیت دارد. نکته اولی که هنگام طراحی داخلی نمازخانه باید به آن توجه کنید، محل محراب و پیش‌نماز با جهت قبله است. معماران خوش‌ذوق از ایده‌های متنوع برای جهت‌دهی به چشمان ناظر نمازگزاران به سمت محراب و قبله استفاده می‌کنند. ایده‌هایی مانند قرار دادن تک مناره در سمت قبله برای فضای بیرونی یا امتداد دادن خطوط درون فضا تا نقطه کانونی محراب، راهکارهایی مناسب فرم‌های مدرن هستند.

از آن‌جایی‌که در مساجد برخلاف کلیساها، کفپوش‌ با فرش برای عبادت‌کنندگان پوشیده می‌شود، فرش با طرح‌های پیوسته و مدرن، مانند فرش سجاده ای خانه زنبوری یا طرح‌های این‌چنینی،‌ یکی دیگر از راه‌حل‌ها برای توجه به محل قبله هستند. طراحی‌ این فرش‌ها، امتداد‌ دهنده نگاه نمازگزاران به سمت قبله خواهند بود.

استفاده از رنگ‌ها و فرم‌های هندسی هذلولی برای تزیین دیوار و کف مدرن

طراحی داخلی مسجد مدرن با فرم‌های جدید هندسی و مارپیچی یا فرم‌های بسیار ساده دایره و مربع انجام می‌شوند. فرم‌های حلزونی با نقطه کانونی محراب، فضای دایره‌واری در سقف می‌سازند تا هم نورپردازی و هم طراحی داخلی مسجد، به بهترین حالت، شکل بگیرد. مسجد مدرن شهر ابوظبی و مسجد مدرن دانشگاه الهیات استانبول نمونه‌ای از مساجد مدرن با فرم‌های حلزونی و هذلولی هستند. یکی از مسجدهای مدرن با طراحی مکعب مستطیل و احجام زاویه‌دار، مسجد Yasamkent در ترکیه است.

این مسجد از پنل‌های عمودی و کفپوش تک رنگ ساده برای ایجاد سایه روشن در داخل استفاده می‌کند. نمونه فرش‌های نواری با خطوط ساده، باعث زیبا‌یی در عین سادگی در این مسجد مدرن شده است. برای سفارش فرش یا ایده گرفتن برای طراحی کفپوش مساجد مدرن از لینک خرید مستقیم فرش از کارخانه کاشان دیدن کنید. با خرید مستقیم از کارخانه به انواع طرح‌های فرش برای صحن مسجد یا نمازخانه دسترسی آسان خواهید داشت.

نورپردازی با نور طبیعی را در طراحی داخلی مسجد مدرن جدی بگیرید

معماری مدرن بر پایه اصول نورپردازی شکل می‌گیرد و یکی از فاکتورهایی که در طراحی داخلی مسجد مدرن، نقش کلیدی ایفا می‌کند. نورپردازی با استفاده از متریال‌های شیشه، فلز و با کمک پایه‌های بتنی، جلوه‌های جدیدی یافته است. به‌طور‌مثال، معماران در مسجد مدرن یاسا مکنت ترکیه، از پنل‌هایی با الگوهای چلیپایی و سنتی برای تعریف نور در طراحی داخلی استفاده کرده‌اند. به جز نور طبیعی، توجه به نورپردازی در شب فضای نمازگزاران و  انعکاس میلیونی نورها در فضا با ایده آینه‌های شکسته، را هم در نظر بگیرید.

لوسترهایی با طرح‌های مدرن، به فضای مرکزی مسجد، جلوه‌ دیگری می‌بخشند و اگر از فرشی با طرحی سنتی اما در ابعاد بزرگَ در زیر این لوستر استفاده شود، فضای عبادت را به سمت وحدت سوق می‌دهد. استفاده از فرش ۱۵۰۰ شانه برای مساجد، نرمی کفپوش را با لطافت نورهای انعکاسی در فضا، تلفیق می‌کند و مکانی آرامش‌بخش می‌سازد.

نقش‌های کاربندی و مقرنس؛ بهترین فرم در سقف مساجد مدرن

یکی از بهترین ایده‌ها برای طراحی داخلی مسجد و نمازخانه، استفاده از الگوهای تکرار شونده یا فرکتالی مقرنس و کاربندی است. در این ایده‌، همچنان برای تفکیک فضای جمعی مسجد از گنبد اما با طرح‌های کاربندی ساده‌تر و مدرن‌تر استفاده می‌کنند. مسجد ایست پارک در بحرین (East Park Mosque)، به تقلید از کعبه و الگوهای تکراری شبیه به مثلث‌های کاربندی، طراحی شده است. سقف فضای داخلی این مسجد کوچک، نمایشی از زیبایی الگوهای تکرارشونده را اجرا می‌کند و ذهن عبادت‌کنندگان را محصور در این زیبایی توام با سادگی می‌کند.

یکی از بهترین ایده‌های استفاده از اشکال کاربندی و مقرنس به شیوه‌ای مدرن، مسجد گپسرک (KAPSARC) در عربستان سعودی است. این مسجد با طرح و نقش‌های جذاب کاربندی در سقف و فرش فیروزه ای تک رنگ ساده، الگوی مناسبی برای طراحی داخلی مدرن مسجد و نمازخانه خواهد بود.

خاصیت آکوستیکی فضا و جذب صدا را فراموش نکنید

گنبد ازجمله احجامی است که صدا در آن می‌پیچد و عملکردی مانند بلندگو دارد. استفاده از گنبد با معماری ایران شروع شد و به نقاط دیگر جهان اسلام گسترش پیدا کرد. به گونه‌ای که معماری مساجد عثمانی و ایرانی با بهترین گنبدها شکل گرفته‌اند. طراحی داخلی مسجد، به‌شدت از طراحی نمای آن الهام می‌گیرد و استفاده از حجم‌های آکوستیکی مانند گنبد برای فضای عبادت لازم است.

صدا در فضای بزرگ و تالارهای وسیع مسجد، می‌پیچد و معماران از المان‌هایی مانند حجم‌های توخالی در سقف و دیوارها یا کفپوش‌های نرمی مانند فرش، برای متعادل کردن همهمه کمک می‌گیرند. درنتیجه،‌ استفاده از فرش برای فضای مسجد بهتر از سرامیک خواهد بود. برای آشنایی با مناسب‌ترین کفپوش‌ مسجد و اینکه چه فرشی برای این فضا، بهترین است، مقاله فرش سجاده ای بهتر است یا فرش های معمولی را مطالعه کنید.

توجه به اصول نظافت و پاکی در مساجد؛ یکی از اصول دین

فضای مسجد در طول روز، ۳ بار شاهد رفت‌وآمد نمازگزاران خواهد بود و به ‌همین خاطر، نظافت و پاکی در آن حرف اصلی را می‌زند. مکان عبادت باید تمیز و پاکیزه باشد و اگر نتوان به‌راحتی نمازخانه و مسجد را پاک نمود، آن فضا کاربری خود را از دست خواهد داد. برای دکوراسیون نمازخانه از کفپو‌ش‌هایی استفاده کنید که به‌سادگی تمیز شوند.

اگر صحن مسجد را با سنگ مرمر سفید می‌پوشانند، در کف مکان نمازگزاران، انواع فرش‌های لطیف پهن می‌کنند. بهترین فرش‌ها را از کارخانه‌‌های فرش‌بافی و به‌صورت عمده سفارش می‌دهند تا یکسانی و همر‌نگی در فضای مسجد حفظ شود. برای مشاهده انواع طرح‌ها و رنگ‌های کفپوش، به سایت فرش کوروش مراجعه کنید.

استفاده از عناصر زیبایی‌شناختی مانند فرش برای ایجاد فضای معنوی مسجد

فضای مسجد مدرن را با عناصری مانند طرح‌های مینیمال، فرم‌های هذلولی، اشکال فرکتالی و نورپردازی منحصربه‌فرد طراحی می‌کنند. یکی از نکاتی که برای طراحی داخلی مسجد مدرن و نمازخانه باید رعایت کنید، توجه به مکان محراب و قبله است. نمونه‌ای عالی برای طراحی مکان محراب در معماری، مسجد شاکرین در استانبول خواهد بود.

طراحی داخلی به‌شدت از طراحی نمای مسجد الگو می‌گیرد و به‌تنهایی قابل‌اجرا نیست. در کنار طراحی فضای سقف و دیوارها، توجه به کفپوش و مکان عبادت‌کنندگان هم بسیار اهمیت دارد. با استفاده از الگوهای فرش سجاده‌ای یا محرابی،‌ محل نمازگزاران و جهت قبله مشخص خواهد شد تا رسیدن به هدف وحدت در کثرت مساجد در معماری مدرن هم رعایت شده باشد. شما به‌عنوان نمازگزار یا معمار، کدام‌یک از مساجد مدرن دنیا را می‌پسندید؟ برای ما در بخش نظرات بنویسید.